Mniszek lekarski, popularny mlecz – to roślina, którą znają nawet najmłodsi. Niejeden zapewne się w tym miejscu obruszy i powie: to przecież zwykły chwast! Dla mnie to przede wszystkim niesamowicie cenna roślina lecznicza. Wiele osób nie zdaje sobie z tego sprawy, ale korzyści zdrowotnych, jakie płyną ze stosowania mniszka jest mnóstwo, podobnie jak sposobów na jego ciekawe wykorzystanie – także w kuchni! 🙂
Cenny surowiec leczniczy
To zapewne mało oryginalne zdanie, ale tak – mniszek lekarski znany był już w starożytności (wiem, że pewnie 90% artykułów na temat roślin leczniczych zaczyna się tym właśnie stwierdzeniem, ale cóż – takie są fakty 😉 ). Antyczni Grecy sok z mniszka wykorzystywali jako remedium w stanach zapalnych oczu, a jego liście chętnie stosowali…w kuchni! W dzisiejszych czasach mniszek powszechnie traktowany jest jak nieznośny chwast i raczej się go zwalcza, natomiast XIV-wieczni mieszkańcy Anglii hodowali go wraz z innymi ziołami wykorzystywanymi w celach leczniczych.
Mniszek zaliczany jest do roślin goryczowych (nie mylić z gorczycowych!), co oznacza nic innego jak to, że jest surowcem bogatym w związki goryczowe (konkretnie laktony seskwiterpenowe). Skład chemiczny korzenia i ziela mniszka jest bardzo podobny. Poza goryczami odnajdziemy w nim: fitosterole, flawonoidy, żywice, olejek eteryczny, a także witaminy (A, C, K i B) oraz minerały (w tym magnez, cynk, potas, żelazo, wapń i cholina). Warto wspomnieć, że korzeń zawiera aż do 40% inuliny, rozpuszczalnego błonnika, który stanowi naturalny prebiotyk, czyli pokarm dla bakterii probiotycznych żyjących w naszych jelitach.
Właściwości mniszka lekarskiego
Wsparcie dla układu trawiennego
Mniszek znakomicie wpływa na układ pokarmowy. Pobudza wydzielanie soków trawiennych, a także żółci, ułatwia jej odpływ. Świetnie oczyszcza wątrobę! Wiele osób cierpiących na przewlekłe schorzenia tego narządu (m.in. żółtaczkę) przyznaje, że regularne stosowanie mniszka jest bardzo pomocne. Jedna z pacjentek apteki, w której swego czasu pracowałam, uważała, że to jedyny, skuteczny środek na uporczywe wzdęcia (a przetestowała chyba wszystkie możliwe dostępne na rynku aptecznym środki 😉 )
Oczyszczanie organizmu
Popularny żółty „chwast” oczyszcza nie tylko wątrobę, ale i nerki. Moja Babcia bardzo chętnie sięgała po sok z mniszka przy wszelkich stanach zapalnych układu moczowego, ponieważ działa moczopędnie. Przez to, że ułatwia on wydalanie złogów i związków toksycznych z naszego organizmu możemy spodziewać się przyjemnego efektu ubocznego jakim jest znaczna poprawa kondycji naszej cery! 🙂 Zauważą to szczególnie osoby cierpiące na trądzik, egzemy czy łuszczycę. Ponadto mniszek usprawnia przemianę materii i reguluje procesy wypróżniania. Dlatego też stanowi częsty składnik ziołowych mieszanek oczyszczających, jak np. ta poniżej, o której pisałam jakiś czas temu…
Przepis na 2-tygodniowy wiosenny detoks
1 łyżkę korzenia mniszka i 1 łyżkę korzenia łopianu zalewamy 1 litrem zimnej wody i gotujemy na niewielkim ogniu pod przykryciem przez ok. 30 min. Odstawiamy na 15 min do naciągnięcia (choć to nie jest konieczne), cedzimy przez sitko lub gazę. Tak przygotowany odwar należy pić 2-3 razy dziennie przez ok. 2 tygodnie.
Skuteczny antyoksydant
Inną ważną korzyścią wynikającą ze stosowania mniszka lekarskiego jest jego działanie antyoksydacyjne. Antyoksydanty czyli przeciwutleniacze eliminują wolne rodniki. Picie naparów z mniszka lekarskiego pomaga zatem organizmowi uniknąć niektórych uszkodzeń komórek wywoływanych właśnie przez reaktywne formy tlenu. Badanie przeprowadzone w 2011 roku przez Departament Chemii i Biochemii Uniwersytetu w Windsor w Kanadzie dowiodło, że wyciąg z korzenia mniszka lekarskiego skutecznie zabija różne nowotwory w wyniku zdolności zwalczania wolnych rodników.
Dobry dla cukrzyków
Regularne picie naparów lub soku z mniszka może być pomocne dla osób chorych na cukrzycę. Mniszek pobudza bowiem produkcję insuliny tym samym wpływając na utrzymywanie odpowiedniego poziomu cukru we krwi.
Na co jeszcze pomoże mniszek?
Dr Jadwiga Górnicka wśród licznych zastosowań mniszka wymienia ponadto takie dolegliwości jak: anemia, stany obniżonej odporności, dermatoza u wątrobowców (chodzi o tzw. plamy wątrobowe), czyraki, hemoroidy, miażdżyca, reumatyzm, gościec, szkorbut, zaparcia, zatrucia mocznikiem, skąpomocz, otyłość, paradontoza, zapalenie jelita cienkiego i okrężnicy.
Mniszek lekarski – praktyczne zastosowanie
Herbata, kawa, sałatka – zrobisz je z mniszka
A teraz to co najciekawsze, czyli jak możemy mniszka przetwarzać 🙂
Jest bardzo wiele sposobów na włączenie mniszka lekarskiego do codziennej diety. Najprostszym z nich będzie oczywiście przyrządzenie „herbaty”. W przypadku kwiatów sporządzamy napar, jeśli wybierzemy korzeń powinniśmy wykonać odwar (jak w przepisie powyżej).
Z korzenia możemy wykonać również tzw. kawę mniszkową. W tym celu po dokładnym oczyszczeniu korzenia, należy posiekać go na drobne kawałeczki i prażyć na patelni 20-30 min lub wstawić na ok. godzinę do rozgrzanego piekarnika, Tak przyrządzony korzeń wystarczy zalać wodą, wzbogacić o ulubione dodatki (np. kardamon) i gotować 15-20 min pod przykryciem. Napój możemy delikatnie osłodzić miodem, choć w przypadku surowców goryczowych lepiej tego nie robić (w końcu to gorycze mają działać! :))
Poza tym liście mniszka znakomicie nadają się jako składnik lekkich, wiosennych sałatek. Można z nich zrobić nawet bardzo oryginalne i pożywne pesto! 🙂
Mniszkowe mleczko – świetne na cerę!
Pisząc mniszkowe mleczko mam oczywiście na myśli, mleczną substancję wypływającą ze świeżo zerwanych łodyg. Jest jej naprawdę dużo, ponieważ mlecz w swojej budowie anatomicznej posiada liczne rury mleczne, co doskonale widać pod mikroskopem. To właśnie „mleczko” działa bakteriobójczo i grzybobójczo. Można nim smarować podrażnioną skórę, np. po ukąszeniu owada, ale także zmiany łuszczycowe czy trądzikowe.
Syropy, nalewki, wina…
Z mniszka lekarskiego z powodzeniem możemy wykonywać syropy, nalewki, wina czy soki. Zanim przystąpimy do przyrządzania tego rodzaju przetworów pamiętajmy, żeby zbierać go z w miarę ekologicznych miejsc, bo niestety w niektórych rejonach jest on dość mocno traktowany środkami chwastobójczymi, a te już niekoniecznie będą nam służyć. Zebrany mniszek powinien swoje „odleżeć” aby wszelkie małe żyjątka, które bardzo go lubią miały możliwość ucieczki (inaczej będziemy mieli nalewkę z mięsną wkładką ;). Co do samego mycia mniszka zdania są podzielone. Moim zdaniem zasadniczo nie powinno się tego robić, aby nie zmywać drogocennego pyłku. Jeśli jednak zdecydujemy się na opłukanie surowca, przed przystąpienie, do dalszego przetwarzania w nalewkę, wino czy syrop, powinien on dobrze przeschnąć.
Syrop z mniszka wg prof. Ożarowskiego
Syrop ten znakomicie sprawdza się przy nieżytach górnych dróg oddechowych, stanach zapalnych jamy ustnej i gardła.
Potrzebne składniki:
- kwiaty mniszka
- cukier
- spirytus
Do przygotowania tego syropu najlepiej wykorzystać słoik o pojemności 500 ml. Oberwane płatki mniszka wsypujemy do słoika, przesypując je cukrem i ugniatając. Gdy słoik będzie pełny wlewamy łyżkę spirytusu i odstawiamy na tydzień w jasne, ciepłe miejsce (nie może być jednak zbyt gorące!). Tak przygotowany syrop przechowujemy następnie w lodówce nawet do 4 miesięcy. Dawkowanie rozpoczynamy od jednej łyżeczki syropu dziennie, stopniowo zwiększając je do 4 łyżeczek dziennie.
Wino z mniszka wg dr Górnickiej – na dolegliwości trawienne
Potrzebne składniki:
- 250 g kwiatu mniszka
- 1 kg cukru
- 2 l wody
- 50 g drożdży
Składniki nastawić w ciemnym miejscu na kilka tygodni. Gdy kwiat opadnie na dno, zlewa się wino do butelek i przechowuje w ciemnym miejscu. Zażywać dwa razy dziennie mały kieliszek przed jedzeniem.
Nalewka z mniszka
- 30-40 kwiatów mniszka
- cukier
- 1 l wódki
Oberwane kwiatki mniszka umieszczamy w słoju lub butelce, podsypujemy niewielką ilością cukru i zalewamy wódką, odstawiamy w ciemne miejsce na 7-10 dni. Następnie filtrujemy, rozlewamy do butelek i odstawiamy jeszcze na kilka tygodni. Stosujemy np. jako dodatek do herbaty.
A co WY przyrządzacie z mniszka??? 🙂
Zapalony zielarz i miłośniki natury. Zainspirowany złożonością i bogactwem natury, poświęcił swoje życie odkrywaniu i naukowemu badaniu roślin leczniczych. Pasja do roślin i głębokie zrozumienie ich leczniczych właściwości przekłada się na unikalne, holistyczne podejście do zdrowia i wellness.